“Phát biểu lố”, kiểm sát viên bị kiểm điểm

Theo luật, đại diện VKS tham gia phiên tòa dân sự sơ thẩm chỉ phát biểu ý kiến về việc tuân thủ pháp luật tố tụng nhưng nhiều người lại có thói quen “lấn sân” sang cả phần nội dung. Mới đây, một kiểm sát viên đã bị kiểm điểm vì lỗi vượt quá thẩm quyền này…

VKSND tỉnh Sóc Trăng vừa có văn bản trả lời ông ĐNQ, nguyên đơn trong vụ tranh chấp với các thành viên khác của Công ty TNHH Kim Anh. Theo đó, VKSND tỉnh thông báo đã tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm kiểm sát viên tham gia phiên xử sơ thẩm vụ án này vì… phát biểu lố thẩm quyền.

Bị phản ánh vì “phát biểu lố”

Theo hồ sơ, Công ty TNHH Kim Anh là một công ty gia đình, thành lập từ năm 1992 do ông Q. làm tổng giám đốc. Năm 2010, ông Q. đã khởi kiện yêu cầu TAND tỉnh Sóc Trăng công nhận toàn bộ số vốn và tài sản công ty hiện có là của ông, bác bỏ tư cách thành viên của mẹ ruột và bốn anh chị em khác. Ông Q. cho rằng chỉ nhờ mẹ và các anh chị em đứng tên giùm làm thành viên trong điều lệ công ty và trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nhằm hợp thức hóa thủ tục thành lập công ty mà thôi.

Tháng 5-2012, TAND tỉnh Sóc Trăng đã mở phiên xử sơ thẩm, có sự tham gia của đại diện VKSND tỉnh. Sau phiên xử này, dù thắng kiện nhưng ông Q. vẫn làm văn bản gửi VKSND tỉnh Sóc Trăng và VKSND Tối cao phản ánh vi phạm của kiểm sát viên tại phiên tòa và yêu cầu xem xét, xử lý.

Theo ông Q., phần phát biểu tại tòa của kiểm sát viên đã vi phạm Bộ luật Tố tụng dân sự sửa đổi. Theo luật, tại phiên tòa sơ thẩm, kiểm sát viên chỉ được phát biểu ý kiến về việc tuân theo pháp luật tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án của thẩm phán, HĐXX; việc chấp hành pháp luật của người tham gia tố tụng dân sự, kể từ khi thụ lý vụ án cho đến trước thời điểm HĐXX nghị án. Trong khi đó, vị kiểm sát viên của VKSND tỉnh Sóc Trăng lại phát biểu cả về tính hợp pháp và có căn cứ của các chứng cứ trong vụ án, thậm chí còn nhận xét rằng yêu cầu khởi kiện của ông là không có cơ sở…

Phải rút kinh nghiệm

Mới đây, VKSND tỉnh Sóc Trăng đã trả lời bằng văn bản cho ông Q., thông báo rằng đã tiến hành xác minh và nhận thấy việc làm của kiểm sát viên như trên là không đúng với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn luật định. Vì vậy, VKSND tỉnh đã tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với kiểm sát viên.

Song song đó, VKSND tỉnh Sóc Trăng cũng lý giải rằng tại thời điểm diễn ra phiên tòa, Điều 234 Bộ luật Tố tụng dân sự sửa đổi chưa được VKSND Tối cao và TAND Tối cao hướng dẫn cụ thể. Sự nhận thức của các cán bộ tố tụng với điều luật trên còn có sự khác nhau nên kiểm sát viên mới để xảy ra sai sót. VKSND tỉnh cũng gửi lời cảm ơn chân thành tới ông Q. vì đã phản ánh những vấn đề liên quan đến công việc của đơn vị. Những phản ánh này giúp VKSND tỉnh thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ kiểm sát đúng theo quy định của pháp luật.

Quy định đã rõ

Về việc phát biểu của đại diện VKS tại phiên tòa dân sự sơ thẩm, Pháp Luật TP.HCM đã từng đăng bài phân tích sau khi Quốc hội ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự (tháng 3-2011).

Thời điểm ấy, cũng có ý kiến phàn nàn là Bộ luật Tố tụng dân sự sửa đổi có hai điều luật chỏi nhau về vai trò của VKS trong phiên tòa dân sự sơ thẩm, dẫn tới những cách hiểu khác nhau. Một điều thì cho phép kiểm sát viên được phát biểu cả về mặt nội dung lẫn tố tụng, còn điều khác thì chỉ cho phát biểu về tố tụng.

Cụ thể, khoản 1 Điều 197 quy định: “Tòa án phải trực tiếp xác định những tình tiết của vụ án bằng cách hỏi và nghe lời trình bày của nguyên đơn, bị đơn…; nghe kiểm sát viên phát biểu ý kiến của VKS về việc giải quyết vụ án”. Còn khoản 1 Điều 234 quy định: “Sau khi những người tham gia tố tụng phát biểu tranh luận và đối đáp xong, kiểm sát viên phát biểu ý kiến về việc tuân theo pháp luật tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án của thẩm phán…”.

Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia đều khẳng định hai điều luật trên không mâu thuẫn. Bởi Điều 197 là quy định chung có tính nguyên tắc, còn Điều 234 là sự cụ thể hóa quy định tại Điều 197. Cho nên cơ quan tố tụng phải vận dụng điều luật cụ thể, tức kiểm sát viên chỉ kiểm sát việc tuân theo pháp luật về tố tụng.

THANH TÙNG - TIẾN HIỂU