Gạo Việt “vật vã” giữ thị trường truyền thống

Chịu trận với gạo lậu, đấu thầu xé lẻ

Giá cước vận chuyển bằng tàu biển sẽ cao gấp đôi so với mức hiện nay cũng là một thách thức mới đối với ngành xuất khẩu gạo. Ảnh: CTV

Ông Trần Ngọc Trung, Tổng Giám đốc Công ty CP Gạo Vinh Phát, cho biết: “Trong hai tháng đầu năm nay, DN hầu như không xuất được tấn nào ở dòng gạo cấp thấp 15%-25% tấm. Dòng gạo 5%, 10% tấm may ra còn xuất khẩu được vài ngàn tấn. Việc xuất sang các thị trường mới như châu Âu, Mỹ… còn khả quan chứ xuất sang các thị trường truyền thống như Malaysia, Indonesia thì rất ít so với mọi năm”.

Ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Lương thực Thịnh Phát, cũng thú nhận hiện tại DN đang gặp khó ở thị trường truyền thống. Malaysia thì mới ký hợp đồng nhưng chỉ lấy từ từ. Indonesia thì đang vào vụ thu hoạch lúa, chưa thiếu gạo. Riêng Philippines đến giờ vẫn chưa mua hạt gạo Việt nào, có thông tin đến ngày 15-3 mới bắt đầu nhập nhưng hiện tại đã có một số DN nước ngoài sang mua gạo “lậu” theo hình thức nhập sang cảng Singapore, thay đổi hồ sơ rồi chuyển hàng về Philippines. “Bằng cách này, DN nước ngoài mua được gạo lẻ với giá thấp, trong khi nếu mua gạo trực tiếp sang Philippines, DN phải ký hợp đồng tập trung với số lượng lớn và thanh toán theo giá sàn quy định ở mức cao hơn nhiều” - ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, tại thị trường châu Phi, Việt Nam đang chịu sự cạnh tranh gay gắt của Ấn Độ ở dòng gạo cấp thấp vì giá của họ rẻ hơn. Sau khi Ấn Độ tuyên bố sẽ xuất trên 4 triệu tấn vào thị trường này thì cơ hội chen chân của gạo Việt cũng gặp trở ngại.

Chưa hết, ông Tuấn còn cho biết: “Hiện nay các nước thuộc thị trường truyền thống lại “chơi chiêu” đấu thầu theo đợt. Họ thiếu nhiêu thì tổ chức đấu thầu bấy nhiêu, nếu nước nào trúng thầu thì được nhập khẩu. Tuy nhiên, nếu mình trúng thầu thì số lượng cũng rất ít, số lượng xuất khẩu bị xé nhỏ cũng gây nhiều khó khăn cho DN”.

Bí hợp đồng tập trung

Từ trước đến nay, thị trường truyền thống chiếm phần lớn sản lượng gạo xuất khẩu của nước ta và VFA chịu trách nhiệm ký hợp đồng tập trung rồi phân phối lại cho các DN. Nhưng hiện nay việc thương thảo các hợp đồng tập trung đang gặp khó nên DN cũng bị động. Ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA, cho biết các nước nhập khẩu truyền thống của Việt Nam như Indonesia, Malaysia đã gần như ký xong kế hoạch và phải chờ cho tới cuối năm nay họ mới ký tiếp hợp đồng mới. Do hợp đồng tập trung không còn nhiều nên hợp đồng thương mại sẽ phải đóng vai trò quyết định trong thời gian tới.

Với tình hình hiện nay, ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Lương thực Thịnh Phát, cho rằng: “DN phải hết sức bình tĩnh, thận trọng, căn cứ tình hình nhu cầu thực tế chứ không nên bán đổ bán tháo. DN phải theo điều hành chung của tổ điều hành xuất khẩu gạo, thống nhất giá sàn và thị trường, tránh tình trạng vì lợi ích cục bộ của vài cá nhân làm ảnh hưởng đến quyền lợi chung của các DN và nông dân. Các DN cũng nên tập trung khai thác thị trường thương mại, không nên quá phụ thuộc vào thị trường tập trung”.

QUANG HUY